Wysłany: 2008-12-01, 15:45 Dobór ciągnika do gospodarstwa.
Myślę, że temat jak najbardziej na czasie i nie jednej osobie pomoże...
Farmer 16/2008 napisał/a:
Dobór ciągnika
Wybór odpowiedniego ciągnika czy ciągników do danego gospodarstwa nie należy do zadań łatwych. Jest to decyzja na lata, a jej konsekwencje mogą być odczuwalne przez cały czas użytkowania maszyny. Wiele kryteriów ocen i wymagań, jakie przed maszyną stawia charakter gospodarstwa, sprawia, że wybór ciągnika rolniczego może należeć do jednej z najtrudniejszych decyzji.
ANALIZA POTRZEB
Dobór ciągnika, obok cech technicznych, eksploatacyjnych, czy też związanych z komfortem pracy operatora powinien również, a może przede wszystkim, uwzględniać aktualne wymagania gospodarstwa związane z prowadzonym kierunkiem produkcji i jej specjalizacją, wielkością produkcji (w tym powierzchnią użytków rolnych) i specyfiką warunków, w których prowadzi się działalność rolniczą w danym gospodarstwie.
W analizie wielkości gospodarstwa z punktu widzenia doboru ciągnika zwraca się uwagę na liczbę, a także powierzchnię poszczególnych pól z gruntami ornymi lub trwałych użytków zielonych w gospodarstwie oraz dzielące je i gospodarstwo odległości. Istotny jest kształt pól i ich struktura. Jeśli występuje dużo pól o mniejszych powierzchniach i dodatkowo nieregularnych kształtach, to wówczas korzystniejszy będzie ciągnik o większej zwrotności, niekiedy nieco droższy, tym niemniej przydatny na polach, gdzie większość czasu poświęca się na nawroty, zmiany kierunku jazdy i inne nieefektywne działania.
Istotnym czynnikiem branym pod uwagę przy doborze ciągnika do danego gospodarstwa jest specyfika warunków prowadzenia produkcji roślinnej w regionie, w którym znajduje się gospodarstwo. Uwzględnia się chociażby rodzaj i zwięzłość gleb. Uprawa gleb o dużej zwięzłości wymaga większego zapotrzebowania na moc, co tym samym determinuje dobór ciągnika o odpowiednio wysokiej mocy silnika. Przykładowo, orka pługiem pracującym na głębokości 20-30 cm i z prędkością 5-9 km/h w wypadku gleb lekkich wymaga mocy rzędu 18-30 kW na metr szerokości roboczej, zaś na glebach ciężkich - 50-110 kW, co jednoznacznie wskazuje na różnice w potrzebach odnoszących się do ciągnika i jego silnika.
Większe zapotrzebowanie na moc może pojawić się w wypadku specjalizacji gospodarstw w produkcji takich kultur roślinnych, które w krótkim czasie (a są to na ogół zbiory), wymagają równoczesnego zaangażowania znacznego potencjału ciągników rolniczych. Do kultur takich zalicza się rośliny okopowe. Z kolei w gospodarstwach ze znacznym udziałem zbóż, zwłaszcza ozimych, w strukturze zasiewów może pojawić się większe zapotrzebowanie na moc ciągników ze względu na konieczność przygotowania w stosunkowo krótkim czasie gleby pod siew ozimin. Wiąże się to z koniecznością wykorzystania agregatów uprawowych i uprawowo-siewnych o dużej wydajności, a tym samym większym zapotrzebowaniu na moc pochodzącą ze źródła energetycznego (ciągnika). Na tym przykładzie można wskazać, że podstawowy ciągnik w gospodarstwie powinien zapewnić pracę w stosunkowo najtrudniejszych warunkach glebowych z odpowiednio dużymi (o dużej wydajności) maszynami i narzędziami uprawowymi, przystosowanymi do osiągania wydajności spełniającej kryteria terminowości wykonania zabiegu w danym okresie agrotechnicznym.
AKTUALNE WYMAGANIA
Ciągniki o dużej mocy silnika (przekraczającej przykładowo 100 kW) na ogół nie mają racji bytu w gospodarstwach małych i średnich, o powierzchni do 30 ha. Zwykle nie ma w tych gospodarstwach potrzeby współpracy z maszynami o bardzo dużej wydajności i równocześnie zapotrzebowaniu na moc. Oczywiście i w tej sytuacji dobór ciągnika trzeba skonfrontować z rzeczywistością, a ta może uwzględniać znaczny udział upraw, które wymagają obróbki w bardzo krótkim czasie ze względu na możliwe straty w jakości zbieranego plonu. W tym wypadku należy zestawić koszty związane z ciągnikiem o większej mocy z potencjalnymi stratami w produkcji rolniczej, jakie mogą pojawić się w wyniku braku możliwości wykorzystania ciągnika o większej mocy do współpracy z maszynami o dużej wydajności roboczej.
Biorąc pod uwagę kierunek produkcji, warto zwrócić uwagę na to, że gospodarstwa produkujące zboża, zwłaszcza przy wykorzystaniu uproszczonych technologii uprawy i siewu, mają zwykle mniej ciągników, ale o dużej mocy silnika. Natomiast w gospodarstwach wielokierunkowych, obejmujących produkcję zwierzęcą, na ogół ciągników jest więcej z racji zakresu wykonywanych czynności technologicznych. Jeśli w gospodarstwie prowadzi się produkcję zwierzęcą, to uwzględniając roczne obciążenie ciągnika w pracach polowych, na ogół wymagane jest jego zwiększenie na prace wewnątrz gospodarstwa o 30 proc. w wypadku ciągników lekkich i 15 proc. w wypadku średnich. Często stosowane w praktyce rozwiązanie to wyposażanie średnich i dużych gospodarstw specjalizujących się w produkcji mleka w dodatkowy ciągnik o małej lub średniej mocy silnika, wykorzystywany do codziennej obsługi stada, a także zbioru i transportu zielonki, przygotowania i zadawania pasz oraz przykładowo ścielenia słomą. Ponieważ obsługa bydła mlecznego w gospodarstwie wymaga kilkukrotnego w ciągu dnia zadawania pasz i wykonywania innych czynności, więc często wybrany ciągnik na stałe łączy się, przykładowo, z wozem paszowym, co znacznie ogranicza nakłady czasu i pracy na jego agregatowanie z maszyną.
SZCZEGÓLNE WYMAGANIA
Oddzielnym zagadnieniem jest dobór ciągników do gospodarstw ogrodniczych i sadowniczych. Należy tu zwrócić uwagę na specyfikę produkcji, konieczność dostosowania rozstawu kół do upraw międzyrzędowych lub uwzględnić takie cechy ciągnika, które pozwolą na pracę w rzędach między drzewami przy równoczesnym zachowaniu bezpieczeństwa, na przykład podczas chemicznej ochrony plantacji roślin. Z racji zagrożeń, na jakie narażony jest operator ciągnika w trakcie chemicznej ochrony sadów, zwraca się uwagę na to, aby dobierany ciągnik, przeznaczony zwłaszcza do współpracy z opryskiwaczem, posiadał szczelną kabinę ze sprawnie działającym filtrami powierza i wentylacją.
Analizując techniczno-eksploatacyjne parametry ciągników ogrodniczych i sadowniczych, uwzględnia się również promień skrętu, decydujący o zwrotności pojazdu i sprawności manewrowania na wąskich pasach uwroci plantacji. Gdy plantacje takie znajdują się na skłonach lub ścieżki przejazdowe nie mają murawy, to wówczas korzystnym rozwiązaniem jest ciągnik z przednim napędem. Praca agregatem ciągnikowym na zboczach, o czym warto pamiętać, prowadzi do zwiększenia oporów na zaczepie ciągnika, co z kolei wpływa na większe zapotrzebowanie na moc jego silnika. Dobór ciągnika pod względem mocy do gospodarstw ogrodniczych i sadowniczych powinien uwzględniać maksymalne wartości obciążeń pochodzące od przewidywanych do współpracy maszyn i narzędzi. W takich gospodarstwach maszynami o największym zapotrzebowaniu na moc są opryskiwacze i kosiarko-rozdrabniacze sadownicze. Zawieszane Zawieszane opryskiwacze o pojemności 300-400 litrów i 600-800 litrów wymagają doboru ciągników o mocy odpowiednio 35-45 kW i 60-75 kW. Relatywnie mniejszych mocy ciągnika wymagają opryskiwacze przyczepiane. Natomiast kosiarko-rozdrabniacze sadownicze, w zależności od szerokości roboczej, są na ogół przystosowane do współpracy z ciągnikami o mocy 20-45 kW. Poza mocą, istotną cechą ciągnika, który planuje się użytkować w sadzie, może być również jego wyposażenie w przekładnię z biegami pełzającymi, przydatnymi w takich pracach, jak kombajnowy zbiór owoców.
Równie istotny jest prawidłowy dobór ciągnika do pracy w gospodarstwach znajdujących się na terenach podgórskich i górskich. Maszyny te powinny być stabilne w czasie pracy, bezpieczne dla użytkownika, a także wyposażone w napęd na dwie osie, co znacznie poprawia sprawność uciągu, istotną zwłaszcza podczas jazdy po wzniesieniach. Warunkiem osiągnięcia odpowiedniej stabilności i równowagi ciągnika w czasie pracy na zboczach jest niskie położenie jego środka ciężkości, a w skrajnych wypadkach wyposażenie go w dodatkowe obciążniki. Maszyna pracująca w warunkach górskich powinna mieć szerszy rozstaw kół, co znacznie poprawi bezpieczeństwo użytkowania na stokach. Napęd na dwie osie podnosi, wspomnianą już, sprawność uciągu, a także sprzyja skróceniu drogi hamowania, zmniejszeniu poślizgu kół i ograniczeniu ryzyka utraty przyczepności.
Ciągnik pracujący w warunkach górskich powinien mieć moc silnika na ogół o 30-35 proc.
wyższą niż pracujący w analogicznym gospodarstwie położonym na równinie. Wynika to z konieczności uwzględnienia odpowiedniego zapasu mocy potrzebnej do pokonania dodatkowych oporów w trakcie pracy na zboczach.
PERSPEKTYWY ROZWOJU
Dobierając maszynę do danego gospodarstwa, zawsze warto mieć na uwadze jego dalszy, perspektywiczny rozwój i wynikające stąd zmiany w zapotrzebowaniu na moc pochodzącą ze źródeł energetycznych, w tym przypadku ciągnika. Zakup ciągnika jest na ogół inwestycją, którą podejmuje się raz na wiele lat, z uwagi chociażby na wysoką cenę. Jeśli zakup ciągnika jest w gospodarstwie inwestycją na wiele lat, to warto tym samym skonfrontować przyszłe potrzeby związane z powiększaniem gospodarstwa z wybranymi cechami nabywanego ciągnika, a zwłaszcza z jego mocą. Planowana modernizacja gospodarstwa, a w szczególności powiększenie jego powierzchni lub zmiana profilu i intensywności produkcji, najczęściej nie jest możliwa bez odpowiedniego parku maszynowego, w tym właściwej mocy ciągniki. Dlatego tak ważne okazuje się uwzględnienie pewnej nadwyżki mocy dobieranego ciągnika.
PIĘKNO I CENA
Poza przedstawionymi praktycznymi kryteriami doboru ciągnika do gospodarstwa można również posłużyć się innymi argumentami skłaniającymi do wyboru tej lub innej wersji maszyny. Jeśli brać pod uwagę względy estetyczne, warto przytoczyć wyniki prestiżowego, organizowanego na targach EIMA w Włoszech, konkursu "Tractor of the Year" (Ciągnik Roku) 2007, w którym po miano najładniejszego ciągnika sięgnął Fendt 936 Vario.
Kluczowym kryterium doboru ciągnika do gospodarstwa pozostaje jego cena. Oczywiście trudno wszystkie ceny przytoczyć, chociażby ze względu na zróżnicowanie wariantów wyposażenia poszczególnych maszyn w różnego typu przekładnie, układy agregatowania czy też elementy składowe kabiny i znajdujące się tam układy sterowania. Pozostaje pytanie, czego - płacąc określoną cenę - oczekuje się od producenta. Poza omówionymi cechami użytkowymi i wygodą eksploatacji oczekuje się również niezawodności działania, dostępności obsługi serwisowej i odpowiednich warunków gwarancji. Ale nie tylko… Przykładowo, w Kanadzie właściciel farmy może liczyć na to, że przedstawiciel składnicy maszyn przekaże w użytkowanie na mniej więcej miesiąc 2-3 modele ciągników, by w ten sposób nabrać 100-procentowego przekonania do jednej wybranej maszyny, która pozostanie już na stałe w gospodarstwie.
Autor pracuje na Wydziale Inżynierii Produkcji SGGW w Warszawie
Źródło: Farmer 16/2008
Źródło: farmer.pl; Autor: dr hab. Marek Gaworski
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Nie możesz ściągać załączników na tym forum
